Ông bà ta có câu "học ăn, học nói, học gói, học mở", cho thấy việc ăn uống sao cho đúng lễ nghi lễ nghĩa cũng là một phần văn hóa của người Việt chúng ta. Với nhịp sống hiện đại ngày nay, các quy tắc này không áp đặt quá khắt khe trong mọi bữa cơm. Sau đây, hãy cùng Du Lịch Việt tìm hiểu tất tần tật các quy tắc trong mâm cơm Việt để hiểu thêm về thuần phong mỹ tục của ông bà ta.
Những quy tắc trên mâm cơm người Việt mấy ai còn nhớ?
Các quy tắc trong mâm cơm Việt Nam
- Không và quá 3 lần đưa bát cơm lên miệng.
- Không được gắp thức ăn đưa trực tiếp vào miệng mà phải bỏ vào bát của mình rồi mới được ăn.
- Không dùng muỗng, đũa cá nhân quấy vào các món ăn chung trên bàn.
- Không xới lộn xộn thức ăn để lựa miếng ngon ăn.
- Không được cắm đũa dựng đứng vào bát cơm.
- Không nhúng đầu đũa vào bát nước chấm.
- Phải đổi đầu đũa khi muốn tiếp thức ăn cho người khác.
- Không được cắn hay liếm vào đầu đũa, muỗng, bát.
- Không vừa cầm bát vừa cầm đũa bằng 1 tay hoặc ngậm đũa để rảnh tay múc canh, gắp đồ ăn. Muốn múc canh hay đôi đũa không dùng đến thì phải bỏ nó vào mâm hoặc đồ gác đũa, đĩa lót bát.
- Ngồi ăn không được rung đùi. Đây là một hành động vô lễ.
- Không ngồi quá sát hoặc quá xa mâm cơm.
- Ngồi trên ghế thì thẳng lưng, ngồi trên chiếu thì lưng, tay chuyển động nhưng không được nhấc mông.
- Không để tay dưới bàn, không chống tay lên bàn để bưng bát cơm.
- Không ngồi chống cằm trên bàn ăn.
- Tránh đang ngậm nhiều cơm trong miệng mà nói.
- Không dùng miệng thổi thức ăn nóng mà phải múc phần nguội ở trên ăn trước.
- Muỗng sau khi múc canh phải đặt úp trong bát.
- Tối kỵ nhai chép miệng.
- Không nói, húp canh, uống đồ uống khi đang nhai cơm.
- Không gõ đũa bát.
Các quy tắc trong mâm cơm Việt Nam
Những quy tắc khác cần được chú ý khi ăn cơm tại Việt Nam
- Không được gắp liên tục một món.
- Phải ăn sạch cơm lẫn đồ ăn trong bát.
- Phải ăn rồi mới nêm nếm thêm các loại gia vị. Tránh vừa vào ăn đã rắc đủ thứ gia vị vào phần ăn của mình.
- Không được ăn trước người lớn tuổi, khi nào người lớn tuổi bưng bát lên thì mới được ăn. Ngoài ra, nếu là khách thì không được ăn trước chủ nhà hay người chủ bữa cơm.
- Tránh chê món ăn không hợp khẩu vị ngay trên bàn ăn.
- Khi chừa phần của người đi làm về muộn phải để trong bát riêng, tránh để lại như kiểu đồ ăn thừa trong đĩa.
- Ăn từ tốn, chậm rãi, không vừa đi vừa ăn, không vừa nói vừa nhai.
- Không để thức ăn dính lên mép, tay hay vương vãi ra bàn ăn.
- Nếu nhai phải sạn hay xương thì từ từ lấy ra không được nhè toàn bộ ra tại bàn ăn.
- Trẻ nhỏ khi muốn gắp món ở xa thì phải nhờ người lớn gắp hộ, không được nhoài người trên mâm.
- Trẻ còn quá nhỏ thì cần dọn mâm riêng để tránh làm phiền người khác. Trên 6 tuổi có thể ngồi chung mâm với người lớn.
- Ngồi ăn theo sự sắp xếp của chủ nhà, không được ngồi vào bàn khi chủ nhà chưa mời.
- Ăn xong muốn dặm lại makeup thì nên đi ra phòng vệ sinh, tránh tô son trên bàn ăn.
- Nên nói về việc dị ứng, kiêng kị của bản thân trước khi ăn để tránh bất tiện cho chủ nhà.
- Ăn xong thì phải nói lời cảm ơn dù bàn ăn chỉ có hai vợ chồng.
- Phải chú ý tay áo khi gắp đồ ăn tránh dây bẩn đồ.
- Khi đang ăn mà có việc phải xin phép rồi mới được rời khỏi mâm cơm.
- Thấy thức ăn lớn thì phải xin phép cắt nhỏ để mọi người thuận tiện ăn.
- Tránh va chạm tay với người khác trong bàn ăn. Thuận tay nào thì nói để chủ bữa cơm sắp xếp chỗ ngồi hợp lý.
- Nếu bị cay thì phải xin ra ngoài hắt xì, tránh gây cảm giác khó chịu trên bàn ăn.
- Trừ người già trên 70 tuổi và trẻ con, còn lại khi ợ ngay trên bàn ăn đều được coi là hành động vô duyên, bất lịch sự.
- Khi nấu ăn mà có khách thì nên cân nhắc các loại gia vị cay, chú ý trình bày món ăn.
- Khi vào mâm cơm, phải mời người lớn từ trên xuống, khi nào người lớn bảo "các con ăn đi" người trẻ phải đáp "con xin phép", sau đó mới được ăn (điều này thì tùy vùng miền, gia đình, tuy nhiên cũng cần cẩn trọng chú ý để "nhập gia tùy tục").
- Khi ăn các món như chè, súp,....mà dọn bát nhỏ thì có thể bưng hai tay để húp nhưng không được kèm theo đũa, muỗng. Còn nếu dọn bát to, sâu thì khi ăn cạn có thể dùng tay nghiêng bát để múc chứ không được phép bưng lên mà húp.
Trên đây là một số quy tắc trên mâm cơm Việt mà Du Lịch Việt đã tổng hợp được. Tuy xã hội đang ngày càng tiến tới hiện đại với một cuộc sống thoải mái không quá khắt khe như xưa nhưng có những nét thuần phong mỹ tục tốt đẹp cần được giữ lại để giữ gìn văn hóa dân tộc, để dạy dỗ con cháu sau này nên người có lễ nghi phép tắc. Bởi những cái nhỏ nhặt này có thể đánh giá nhân cách một cá nhân, một gia đình, một xã hội hay rộng ra là cả một đất nước đấy.
Đăng ngày: 26/05/2021
